Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

Öz

u yazıda en önemli salgın hayvan hastalıklarından olan sığır vebasının
tarih boyunca büyük istilaları ve yapmış olduğu zararlar incelenmiştir.
Sığır vebasının çok eski zamanlardan beri mevcut olduğu anlaşılmaktadır. Zaman zaman ok adar şiddetle seyretmiştir ki insan topluluklarının
ekonomik hayatlarına, özellikle ziraat ve beslenmede, çok etkili sonuçlar doğurmuştur.
Batıl itikatların, hakim olduğu Ortaçağda hastalık Allahın insanları
cezalandırması olarak kabul edilmiş ve, hiçbir savaş çaresi aranmamıştır.
18 inci yüzyıl başında Avrupada Ramazzini, Lancisi ve Bates hastalıklarla
en uygun savaş yollarını bulmuşlarsa da bu usullerin uygulanması gecikmiştir. 18 inci yüzyılın ortasında Avrupayı yeniden saran korkunç istihllar 1762 de
Fransada dünyanın ilk veteriner mektebinin açılmasını teşvik etmiştir. 19 uncu
yüzyılda İngiltere de dahil batı Avrupada büyük kayıplara sebep olan sığır
vebası salgınıarını önlemek amacı ile 1863 de 'ilk miııetlerarası veteriner kongresi İngiliz veterin:eri ]. Gamgee'nin gayretleri ile toplannuştır. Ayni yüzyılın
sonunda, birkaç olay hariç, hastalık Avrupadan temizlenmiştir. Memleketimizde hastalığın çok eskiden beri bulunduğu muhakkaktır. Bu yazıda elde
~dilebilen bütün belgelerden bahsedilmiştir. Hastalıkla sonuç alınabilen
mücadele ancak Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin kuruluşundan sonra
başlamıştır. Ona kadar yurdun hemen her bölgesinde çok fazla sığır kaybına
sebep olmuştur.
Bu yazıda Türkiyede sığır vebası savaşının i 920 yılına kadar olan safhaları
anlatılmış, özellikle i 892 yılında ilk defa yapılan hayvan hastalıkları sağlık
zabıtası talimatnamesi ile i 928 e kadar meriyette kalan diğer kanuna ait kıymetli
vesikalar açıklanmıştır.
Hastalık Türk veterinerieri tarafından çok iyi incelenmiştir. İstanbulda
Nicolle ve Adil BeX i 902, yılında ilk defa olarak sığır vebası etkeninin süzgeçleri geçen bir virus olduğunu belirtmişlerdir.