ankara univ vet fak dergAnkara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi1300-08611308-2817Ankara ÜniversitesiYarasa dışkısı (bat guano) mineral düzeyleriMineral levels of bat guanoAltıntaşArifAnkara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim DalıKontaşTünayAnkara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim DalıYıldızGültekinAnkara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim DalıErkalNeclaAnkara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dalı0301200552115Adana, Kırklareli, Aydın ve Çorum yörelerindeki toplam 14 mağaradan elde edilen yarasa dışkı materyalleri üzerinde gerçekleştirilen çalışmada, dışkı örneklerinin besinsel mineraller ve toksik elementler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, fiziksel muayene ve kuru yakma sonrasında kristalleştirilerek çözelti haline getirilen yarasa dışkısından uygun sulandırmalar yapılarak Na, K, Cl, Ca, Mg, P, Fe, Cu, Zn, Pb, Cd ve N analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonunda, Adana, Kırklareli, Aydın ve Çorum yöresi mağaralara ait yarasa dışkı örneklerinin 5.8-7.6 pH’da, kahverengimsi ve kına benzeri görünümde oldukları ve başta N-P-K olmak üzere Ca, Mg, Cl, Na ve Fe elementleri için doğal birer kaynak oluşturdukları ortaya konmuştur. Dışkı örneklerinin kuru maddesinde N-P-K % oranları Adana yöresinde (0.97-1.10-0.49); Kırklareli yöresinde (1.40-1.25-0.63); Aydın yöresinde (1.141.50-0.25) ve Çorum yöresinde (5.60-1.10-0.45) olarak hesaplanmıştır. Çorum yöresine ait mağara yarasa dışkısının azottan zengin (%5.68), Aydın yöresine ait dışkının fosfordan zengin (%1.50) ve Kırklareli yöresi mağara dışkısının da potasyumdan zengin (%0.63) oldukları hesaplanmıştır. Mağaralara ait dışkı örnekleri arasında özellikle azot, magnezyum, demir, bakır, kurşun ve organik madde yönünden belirgin farklılıklar tespit edilmiştirThe aim of this study was to investigate the nutrient minerals and toxic elements in bat guano samples obtained from the 14 caves of Adana, Kırklareli, Aydın and Çorum regions. For this purpose, following physicial examination and dry burning cristalized bat guano samples were diluted and analysed for Na, K, Cl, Ca, Mg, P, Fe, Cu, Zn, Pb, Cd and N. As a result of this study, it was observed that bat guanos from the caves of Adana, Kırklareli, Aydın and Çorum regions are found to be at 5.8-7.8 pH, brownish and henna like in appereance. It was a good natural source for Ca, Mg, Cl, Na, Fe and especially for N-P-K elements. Percentage levels of N-P-K in dry matter of samples were calculated as in Adana region (0.97-1.10-0.49); in Kırklareli region (1.401.25-0.63); in Aydın region (1.14-1.50-0.25) and in Çorum region (5.60-1.10-0.45) shown in brackets. It was observed that bat guanos from Çorum, Aydın and Kırklareli regions were rich for nitrogen (5.68%), phosphorus (1.50%) and potassium (0.63%) respectively. The differences between nitrogen, magnesium, ferrum, copper and lead elements and organic substances were observed in bat guanos from different cavesBesinsel mineraller organik gübre yarasa dışkısı yarasa gübresiBat guano bat manure nutrients minerals organic fertilizerAherin R and Christianson L (-): Manure Storage Entering Procedures. http://www.bat-guano.com/ especificaciones.html. Erişim Tarihi: 23.12.2003Anonim (2002): T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Top- rak-Gübre Analiz Laboratuvar Sonuçları. http/www.khgm. gov.tr. Erişim Tarihi: 13.08.2003Anonim (2003): Guidelines for Organic Fertilization. Cooperative Extension, University of Vermont. Burlington, VT. http://www.uvm.edu/∼pass/PSS161/ prob- lem/handout.html, Erişim Tarihi: 23.12.2003Anonim (2003): http://www.biconet.com/soil/batguano.html, Erişim Tarihi: 03.01.2004.Antony WB (1970): Feeding value of cattle manure for cattle. J Anim Sci, 30, 274.A.O.A.C (1980): Official Methods of Analysis. 13 th ed. Association of Official Analytical Chemists, Arlington.Bicudo J (1998) Manure and Feed Additives. http://www.bae.umn.edu/extens/ennotes/enfall98/manure.h tml, Erişim Tarihi: 23.12.2003Bloomington Wholesale Garden Supply: 800-316-1306. http://www.Bwgs.com/, Erişim Tarihi: 09.02.2003.Brugman AH, Dickey HC, Plummer PE, Poulton BR (1964): Nutritive value of poultry litter. J Anim Sci, 23, 869.Dede ÖH, Özdemir S (2002): Tarım topraklarında ağır metal kirliliği. Ekin Dergisi, 20, 58-64.Epa Region 1 (1999): Npdes Permit Sludge Compliance Guidance. http://www.epa.gov/NE/npdes/permits/generic/ slugeguidance.pdf, Erişim Tarihi: 09.01.2004Gaia Green Products Ltd: http://gaiagreen.Ca/ search_details. Erişim Tarihi: 08.01.2004.Hilgers A (1954): Erfahrungen bei flammenphotomet- rischen Natrium-, Kalium-und Calcium-Bestimmungen in Blutserum. Hoppe-Seyler’s Ztschr. Physol. Chem. 294, 61- 74.Homa Harvest Garden Supply Inc.: Guano—the 100% natural organic soil amendment. http://homeharvest.com/ guano.htm, Erişim Tarihi: 23.12.2003.Karagül H, Altıntaş A, Fidancı UR, Sel T (1999): Temel Biyokimya Uygulamaları. Birinci Baskı. Medisan yayıne- vi-Ankara.Karagül H, Altıntaş A, Fidancı UR, Sel T (2000): Klinik Biyokimya. Birinci Baskı. Medisan yayınevi-Ankara.Keleher S: Guano: Bats gift to gardeners. http//www.batcon.org/batsmag/v14n1-7.html, Erişim Tari- hi: 09.02.2004.Koelsch R, Shapiro C: Determining Crop Available Nutrients from Manure. http://www.bae.umn.edu/extens/ ennotes/enfall98/manure.html, Erişim Tarihi: 23.12.2003Levinson AS and Mcfate RP (1952): Clinical Laboratory Diagnosis. Lea and Febiger. Philadelphia.Perkin Elmer (1973): Analytical Methods for Atomic Absorbtion Spectrophotometry. Perkin Elmer. Corp. Nolwalk, Connecticut.Zhu T, Jenssen PD, Mæhlum T and Krogstad T (1997): Phosphorus absorption and chemical characteristics of lightweight aggregates (LWA)-potential filter media in treatment wetlands. Water Sci Technol, 35, 103–108. Geliş tarihi: 01.03.2004 / Kabul tarihi: 31.03.2004