Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

Öz

Veteriner hekimlik tarihimize ait bilgilerin en güvenilir kaynaklarının hayvan hastalıkları ve tedavileri konusunda yazılmış eski
eserler olması gerekir. Türkçe'ye tercüme edilmiş ya da telif olan bu
kitapların hepsinin genel bir şekilde baytamame adı altında toplandıkları görülür. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalarda en eski olarak
XVI ncı yüzyılda yazılmış olanlarına rasladık; daha eskilerini henüz
ele geçirmiş değiliz.
Bu baytamamelerin bir kısmı doğrudan doğruya İslam uygarlığı
çağında (IX - XIV. yüzyıllar arası) Arap dilinde*** yazılmış hayvan yetiştiriciliği ve hastalıkları konulu, değerleri bugün Batı dünyasınca çok iyi bilinen eserlerden (7, 8, i i) tercüme edilmişlerdir.
Bazen de insan hekimliği yazılarında olduğu gibi zamanın modasına
uyularak özellikle XVII nci yüzyıl ve daha sonraları bu mükemmel
eserlerin asıl faydalı bilgileri kapsayan kısımları bırakılarak sacece
tedavi bölümleri Türkçe'ye çevrilmiştir (7). Bazı defalar da çeviriler
asıllarına tam uygun yapılmamış, daha sonra istinsahlar sırasında
asıl kaynaklarından büsbütün uzaklaşmışlardır. Bu arada kimden
çevrildiği belirtilmeden sadece "bu kitap Arapça ya da Aeemce bir
kitaptan dilimize çevrildi" şeklinde başlangıç yapılmaktadır. Bundan
ötürü çok zaman aynı kaynaktan yararlanılan çeşitli tarihlerde çevrilmiş baytamameler ayrı ayrı yazılmış gibi aldatıcı bir durum gösterirler.