Öz
Amaç: Bu çalışma ile Konya ilinde güvercinlere ait inanışlar ve uygulamaların derlenmesi, tespit edilen inanışların kökenlerine ulaşılmaya çalışılarak Türk folkloruna ve veteriner hekimliği folkloruna katkı sağlanması amaçlandı.
Yöntem: Araştırmanın materyalini, Konya ilinde ikamet eden ve konuyla ilgili bilgi sahibi olduğu belirlenen 28 kaynak kişiden 11.07.2020-14.08.2020 tarihleri arasında “Bilgi Derleme Formu” aracılığı ile derlenen sözlü, yazılı ve görsel verilerden sadece güvercinler ile ilgili inanışlar ve uygulamalar oluşturdu. Görsel materyal kaynak kişilere ait güvercin yetiştirme alanlarından fotoğraflanarak elde edildi. Veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirildi. Kaynak kişiler “K” harfi şeklinde kısaltıldı ve ilçe, görüşme tarihi sırasına göre kodlanarak her inanışın sonunda “K1, K2…, K28” şeklinde belirtildi.
Bulgular: Çalışmada halk hekimliği, uğur ve uğursuzluk, bereket ve bereketsizlik, yetiştirilmesi, tüketilmesi, halk meteorolojisi ve halk takvimi, nazar, ölüm ve dini inanışlar ve uygulamalara ilişkin elde edilen verilerin konuya ilişkin literatür bilgiler ile genel olarak benzerlik gösterdiği tespit edildi.
Sonuç: Konya ilinde gerçekleştirilen folklorik nitelikli bu çalışmada güvercinlerin toplum hayatında çeşitli amaçlar ile varlığını sürdürdüğü, bazı değerlerin sembolü olarak görüldüğü ve günümüzde güvercinlere ait inanışlar ve uygulamaların kökeninin Orta Asya ve Anadolu’ya dayandığı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Boratav PN. Türk Halkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru. Birinci Baskı, Bilgesu Yayıncılık, Ankara; 2013.
- 2. Sinmez ÇÇ, Aslım G. İç Anadolu Bölgesindeki hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamalar üzerine bir değerlendirme. Bilig 2017;81:205-232.
- 3. Mollaibrahimoğlu Ç. Hayvanlar etrafında oluşan inanç ve uygulamalar: Doğum örneği. folklor/edebiyat 2014;20(79):9-23.
- 4. Mollaibrahimoğlu Ç. Anadolu halk kültüründe hayvanlar etrafında oluşan inanç ve pratikler. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
- 5. Özmen M, Konya’da güvercincilik. SEFAD 1981;1:157-7.
- 6. Yılmaz O, Boz A. Tarihten günümüze Türkiye'de güvercin (Columba livia) yetiştiriciliği. ADÜ Ziraat Derg 2012;9(1):45-51.
- 7. Yılmaz O, Savaş T, Ertuğrul M. Güvercin ve yetiştiriciliğinin Türk kültüründeki yeri. NEVÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Derg 2012;1(2):79-86.
- 8. Doğan AS. Türk halk kültüründe ve Erzurum kadın barlarında güvercin motifi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Derg 2013;(30):83-93.
- 9. Garip M. Yetiştiricilik, In: Işık N, Er A. Güvercin el kitabı. Güneş Tıp Kitabevleri, Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık, Ankara; 2017. s:1-41.
- 10. Güllü RE. 19-20. Yüzyıllarda Avrupa’da ve Türkiye’de askerî posta güvercini kullanımı. Belleten 2020;84(301):1175-1218.
- 11. Armutak A. Yahudi ve Hristiyan dini kutsal kitaplarında hayvan hakları. Istanbul Univ Vet Fak Derg 2008;34(1):39-55.
- 12. Şar S. Hayvanların ve onlardan elde edilen ürünlerin tedavide kullanımları üzerinde bir çalışma. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2008; Nisan 24-26; Konya/Türkiye.
- 13. Kâhya E. Baytarnameler (XVIII ve XIX. yüzyıldaki bazı baytarnamelerden örnekler). I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2006; 30 Mart-1 Nisan; Elazığ/Türkiye.
- 14. Dalkıran A, Özmen AF. Pigeon theme in the contemporary Turkish painting: Kadir Şişginoğlu sample. XII. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi /Sanat Etkinlikleri; 2019; Nisan 25-27; Konya/Türkiye.
- 15. Yaşar A, Sinmez, ÇÇ, Aslım G. İç Anadolu Bölgesi Konya Bölümünde (Aksaray, Karaman ve Konya) folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. TÜBİTAK Projesi, Tovag–112O428, s. XI+147, 2013.
- 16. Olgunsoy B. Balıkesir yöresinden derlenmiş bitki ve hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamalar üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
- 17. Sinmez ÇÇ. Bozlak kültüründe folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011.
- 18. Özen R, Yüksel E. Kayseri folklorunda hayvanlar ile ilgili inanışlar üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 2014;11(1):23-8.
- 19. Köksal H. Malatya ili Arapgir ilçesi halk inanışları. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
- 20. Yiğit A, ve ark. Bayraklarda kullanılan hayvan figürleri üzerine bir inceleme. Vet Hekim Der Derg 2011;82(2):51-8.
- 21. Primm A. A history of the pigeon, updated 2014 February 3; cited 2021 January 4. Available from: https://www.mentalfloss.com/article/ 54844/history-pigeon.
- 22. Melikoğlu B. Osmanlı toplumunda hayvana yaklaşım. I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2006; 30 Mart-1 Nisan; Elazığ/Türkiye.
- 23. Şişman B, Şahin M. Alevi-Bektaşi kültürünün Türk Halk inanışları ve uygulamalarına yansıması. TKHBVD 2019;(92):43-65.
- 24. Karasu M. Ordu-Giresun Yöresinde halk veteriner hekimliği üzerine araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
- 25. Gönenç A. Antalya ili Korkuteli ilçesinde halk inanışları ve halk hekimliği. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
- 26. Eşmeli İ. Muğla-Yatağan ve çevresi halk inanışları ve uygulamaları üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2006.
- 27. Öǧüt S. Şatıbi'ye göre mesalih-i mürsele ile bid'at arasındaki farklar. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2002;1(2):21-46.
- 28. Yüksel E, Özen R. Aşağı Fırat Havzası folklorunda hayvanlar ile ilgili inanışlar. Lokman Hekim Derg 2013;(Özel Sayı):56-56.
- 29. Yüksel E, Özen R. Aşağı Fırat Havzasında veteriner hekimliği folkloru üzerine araştırmalar: hayvanlar ile ilgili inanışlar ve uygulamalar. Kocatepe Vet J, 2021;14(1):91-100.
- 30. Yenilmez F. Güvercinler. In: Yenilmez F. Hayvancılık alanında akademik araştırmalar. Iksad Publications, Ankara; 2020. s:3-46.
- 31. Kobya EŞ. Türkiye’de yağmur törenleri ve yağmurla ilgili inanışlar. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- 32. Çıblak N. Halk kültüründe nazar, nazarlık inancı ve bunlara bağlı uygulamalar. TÜBAR 2004;(15):103-125.
- 33. Sinmez ÇÇ, Yaşar A. Orta Anadolu Bozlak Kültürü folklorik veteriner hekimliğinde kullanılan hayvansal droglar. Lokman Hekim Derg 2011;(Özel Sayı):11-2.
- 34. Yiğit A, Sinmez ÇÇ, Yaşar A. Veteriner hekimliği uygulamalarında “kan akıtma/alma” üzerine bir araştırma. Lokman Hekim Derg 2015;5(3):90-8.
Öz
Aim: In this study, it was aimed at compiling the beliefs and practices of pigeons in Konya province, to try to reach the origins of the detected beliefs and to contribute to Turkish folklore and veterinary medicine folklore.
Method: The material of the study was composed of beliefs and practices about pigeons only from the verbal, written, and visual data collected through the “Information Collection Form” between 11.07.2020 and 14.08.2020 from 28 resource persons residing in Konya and determined to have knowledge on the subject. The visual material was obtained by photographing the pigeon breeding areas of the resource persons. The data were evaluated using the content analysis method. The resource persons were abbreviated as the letter “K” and were specified by coding in order of district and interview date and indicated as “K1, K2…, K28” at the end of each belief.
Results: In the study, it was found that the data obtained on beliefs and practices about folk medicine, luck and bad luck, fruitfulness and unfruitfulness, breeding, consumption, folk meteorology and folk calendar, the evil eye, death, and religion were generally similar to the literature on the subject.
Conclusion: In this folkloric study performed in Konya, it can be said that pigeons continue their existence for various purposes in social life, they are seen as a symbol of some values in community life, and today the origins of the beliefs and practices of pigeons are based on Central Asia and Anatolia.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Boratav PN. Türk Halkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru. Birinci Baskı, Bilgesu Yayıncılık, Ankara; 2013.
- 2. Sinmez ÇÇ, Aslım G. İç Anadolu Bölgesindeki hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamalar üzerine bir değerlendirme. Bilig 2017;81:205-232.
- 3. Mollaibrahimoğlu Ç. Hayvanlar etrafında oluşan inanç ve uygulamalar: Doğum örneği. folklor/edebiyat 2014;20(79):9-23.
- 4. Mollaibrahimoğlu Ç. Anadolu halk kültüründe hayvanlar etrafında oluşan inanç ve pratikler. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
- 5. Özmen M, Konya’da güvercincilik. SEFAD 1981;1:157-7.
- 6. Yılmaz O, Boz A. Tarihten günümüze Türkiye'de güvercin (Columba livia) yetiştiriciliği. ADÜ Ziraat Derg 2012;9(1):45-51.
- 7. Yılmaz O, Savaş T, Ertuğrul M. Güvercin ve yetiştiriciliğinin Türk kültüründeki yeri. NEVÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Derg 2012;1(2):79-86.
- 8. Doğan AS. Türk halk kültüründe ve Erzurum kadın barlarında güvercin motifi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Derg 2013;(30):83-93.
- 9. Garip M. Yetiştiricilik, In: Işık N, Er A. Güvercin el kitabı. Güneş Tıp Kitabevleri, Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık, Ankara; 2017. s:1-41.
- 10. Güllü RE. 19-20. Yüzyıllarda Avrupa’da ve Türkiye’de askerî posta güvercini kullanımı. Belleten 2020;84(301):1175-1218.
- 11. Armutak A. Yahudi ve Hristiyan dini kutsal kitaplarında hayvan hakları. Istanbul Univ Vet Fak Derg 2008;34(1):39-55.
- 12. Şar S. Hayvanların ve onlardan elde edilen ürünlerin tedavide kullanımları üzerinde bir çalışma. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2008; Nisan 24-26; Konya/Türkiye.
- 13. Kâhya E. Baytarnameler (XVIII ve XIX. yüzyıldaki bazı baytarnamelerden örnekler). I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2006; 30 Mart-1 Nisan; Elazığ/Türkiye.
- 14. Dalkıran A, Özmen AF. Pigeon theme in the contemporary Turkish painting: Kadir Şişginoğlu sample. XII. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi /Sanat Etkinlikleri; 2019; Nisan 25-27; Konya/Türkiye.
- 15. Yaşar A, Sinmez, ÇÇ, Aslım G. İç Anadolu Bölgesi Konya Bölümünde (Aksaray, Karaman ve Konya) folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. TÜBİTAK Projesi, Tovag–112O428, s. XI+147, 2013.
- 16. Olgunsoy B. Balıkesir yöresinden derlenmiş bitki ve hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamalar üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
- 17. Sinmez ÇÇ. Bozlak kültüründe folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık üzerine araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011.
- 18. Özen R, Yüksel E. Kayseri folklorunda hayvanlar ile ilgili inanışlar üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 2014;11(1):23-8.
- 19. Köksal H. Malatya ili Arapgir ilçesi halk inanışları. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
- 20. Yiğit A, ve ark. Bayraklarda kullanılan hayvan figürleri üzerine bir inceleme. Vet Hekim Der Derg 2011;82(2):51-8.
- 21. Primm A. A history of the pigeon, updated 2014 February 3; cited 2021 January 4. Available from: https://www.mentalfloss.com/article/ 54844/history-pigeon.
- 22. Melikoğlu B. Osmanlı toplumunda hayvana yaklaşım. I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu; 2006; 30 Mart-1 Nisan; Elazığ/Türkiye.
- 23. Şişman B, Şahin M. Alevi-Bektaşi kültürünün Türk Halk inanışları ve uygulamalarına yansıması. TKHBVD 2019;(92):43-65.
- 24. Karasu M. Ordu-Giresun Yöresinde halk veteriner hekimliği üzerine araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
- 25. Gönenç A. Antalya ili Korkuteli ilçesinde halk inanışları ve halk hekimliği. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
- 26. Eşmeli İ. Muğla-Yatağan ve çevresi halk inanışları ve uygulamaları üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2006.
- 27. Öǧüt S. Şatıbi'ye göre mesalih-i mürsele ile bid'at arasındaki farklar. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2002;1(2):21-46.
- 28. Yüksel E, Özen R. Aşağı Fırat Havzası folklorunda hayvanlar ile ilgili inanışlar. Lokman Hekim Derg 2013;(Özel Sayı):56-56.
- 29. Yüksel E, Özen R. Aşağı Fırat Havzasında veteriner hekimliği folkloru üzerine araştırmalar: hayvanlar ile ilgili inanışlar ve uygulamalar. Kocatepe Vet J, 2021;14(1):91-100.
- 30. Yenilmez F. Güvercinler. In: Yenilmez F. Hayvancılık alanında akademik araştırmalar. Iksad Publications, Ankara; 2020. s:3-46.
- 31. Kobya EŞ. Türkiye’de yağmur törenleri ve yağmurla ilgili inanışlar. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- 32. Çıblak N. Halk kültüründe nazar, nazarlık inancı ve bunlara bağlı uygulamalar. TÜBAR 2004;(15):103-125.
- 33. Sinmez ÇÇ, Yaşar A. Orta Anadolu Bozlak Kültürü folklorik veteriner hekimliğinde kullanılan hayvansal droglar. Lokman Hekim Derg 2011;(Özel Sayı):11-2.
- 34. Yiğit A, Sinmez ÇÇ, Yaşar A. Veteriner hekimliği uygulamalarında “kan akıtma/alma” üzerine bir araştırma. Lokman Hekim Derg 2015;5(3):90-8.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Eylül 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Mart 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 11 Sayı: 3 |
Kaynak Göster
Bu Dergi Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin süreli bilimsel yayınıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Makalelerin sorumlulukları yazarlara aittir
Kapak
Ayşegül Tuğuz
İlter Uzel’in “Dioskorides ve Öğrencisi” adlı eserinden
Adres
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Çiftlikköy Kampüsü
Yenişehir/ Mersin