Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi

Öz

Ağrı ili Doğubayazıt ilçesinde görüldüğü bilinen rıor zehirlenmesini, insan ve hayvanlarda Van ili Muradiye ilçesi Çaldıran nahiyesi köylerinde de ilk kez saptadık. Hastalığın görüldüğü hcl' iki yöre, Tendürek dağının kuzey ve güney yamaçlarında volkaııik arazi
üzerinde bulunmaktadır. Bu bölgelerin pekçok yerinde doğal su kaynakları olup, köylülerin
~:oğu bu suları i~:mektedirler. Hayvanların ise tümü bu suları içmekte ve bu suların suladıkları
mer'alardan yararlanmaktadırlar.
Her iki ilde ,koyun, sığır, manda ve atların bazılarında dişlerde lekeler ve aşınma, geçici topallık görülmüş ve bazı koyun ve sığırlarda ishal, yün ve kıllarda kabalaşma da gidenmiştir. Koyunların i - 2 yıl içinde, sığırların ise 3-4 yılda dişleri aşınıp döküldüğünden gıda
alamaz duruma gelip elden çıkarıldıkları bildirilmiştir.
İnsanlarda da diş lekeleri ve bozuklukları, yürüyüş te tutukluk ,'e eklemICI'de arthrose
saptanmıştır.
Van'ın köylerine ait yedi su örneğindeki flor miktarları 5.7015.20 mgJlt. arasında; Ağrı'da ise altı su örneğindeki flor konsantrasyonları 10.26 - i 2.54 mg /lt. arasında bulunmuştur.
Van-Muradiye ilçesi köylerine ait dört koyunun idrarında rıor konsantrasyonu 3.lJo30.61 mg/lt., Ağrı-Doğubayazıt ilçesi köylerine ait beş koyun idrarında ise 3.80 - 26.61 mg/lt.
arasında tesbit edilmiştir.
Ayrıca, Doğubayazıt köylerinde çeşitli yaştaki altı erkekte bulduğumuz idrardaki flor
miktarlarını 5.70 - 22.81 mg/lt., Van köylerinde oniki insanda 3.80-26.61 mg/lt. arasında
saptadık. Kesin olmamakla beraber insanlarda yaş artışına paralelolarak idrardaki flor
konsantrasyonunun da arttığını gözledik.